Mirzə İbrahimov "Azad" hekayəsinin təhlili

 

 Əsər hekayə janrında yazılmışdır. Hekayə iki hissəyə bölünmüş  Vətənimizin cənubunda - Cənubi Azərbaycanda bir müddət əvvəl baş vermiş hadisələr əsasında yazılmışdır.

   Mövzusu: Cənubi Azərbaycan və orada baş vermiş milli azadlıq hərəkatı.
   Əsərdə diqqətə çatdırılan başlıca problem: Müstəmləkə şəraitində yaşayan soydaşlarımız dəfələrlə milli-azadlıq mübarizəsinə qalxmış, ölüm-dirim savaşına girmişdir. Ana dilində oxuyub-yazmağın, bəzən danışmağın da qadağan olunduğu bir ölkədə yaşamağın mümkünsüzlüyü bu gün də tez-tez etirazlara, çıxışlara səbəb olur.
   Əsərin qəhrəmanı Azaddır. O çox sakit olduğuna görə yoldaşları onu "Sükuti" deyə çağırırdılar. Maddi vəziyyətlərinə görə 9 yaşında olanda məktəbdaə alınır. Təbrizin Liləvan məhəlləsində dərzi şagirdi işləyir. Azadla dostu Fərda 5 il görüşmürlər. II Dünya müharibəsi başlayır. Hər yerdə azadlıqdan, elmdən, ana dilindən danışılır. Azadı Zəncana demokrat düzəltməyə göndərirlər. Tehran mürtəceləri ilə rəsmi dövlət idarələri Zəncanda cürbəcür fəsadlar törədir. Azad Tehran mürtəceləri ilə atışmada yaralanır və ölür. Azad, Fərda kimi minlərlə gənc azadlıq uğrunda canlarından belə keçməyə hazır olduğunu sübut etmişlər.
   Azadın dilindən deyilən sözlər: Mən düşünürdüm ki, həyatımızın mənası vətənimizin səadəti üçün çalışmaqdadır... Bizim hamımızın səadəti bax bu alçaq daxmaların, bu doğma yurdun, bu ana torpağın azadlığındadır. Yerə qoymayın o tüfəngləri ki, onları bu doğma torpaq sizə tapşırmışdır...Öpünüz, səcdəyə qapılıb hamınız bu torpağı öpünüz! Bizim əzəli və əbədi beşiyimiz budur.
   Fərda Azada deyir: Yaşamaq üçün ölən insanlardan xəbərsizik!
   İdeyası: Milli azadlığa nail olunması, Azərbaycanın birləşməsi arzusu.